Memnu hakların iadesi, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunların kişinin işlemiş olduğu suç nedeniyle almış olduğu ceza mahkumiyetine bağlı olarak öngördüğü çeşitli hak yoksunluklarının ortadan kaldırılmasını sağlayan bir ceza hukuku kurumudur. TCK uyarınca belli bir suç işlenmesi nedeniyle cezaya mahkum olan kişi için ömür boyu sürecek bir hak yoksunluğu söz konusu olmadığı için memnu hakların iadesine ilişkin TCK’da bir düzenleme öngörülmemiştir. Nitekim TCK’nın 53. maddesi uyarınca kişi işlediği suçtan dolayı mahkum olduğu hapis cezasının infazını tamamladıktan sonra buna bağlı hak yoksunlukları da ortadan kalkmaktadır. Memnu hakların iadesi kurumu, kişilerin bu hak yoksunluklarına ömür boyu katlanmak zorunda kalmaması için getirilmiş bir düzenlemedir. Memnu haklar veya yasaklanmış haklar, bir kişinin ceza mahkumiyeti sonucunda belirli haklardan mahrum bırakıldığı durumları ifade eder. Örneğin, kasten işlenen bir suç nedeniyle 1 yıl ve daha uzun süreli olmak üzere hapis cezasına mahkum edilen biri, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu gereğince devlet memuru olamaz.
Memnu Hakların İadesi Nedir?
Memnu hakların iadesi, mahkeme kararıyla belirli haklardan mahrum bırakılmış kişilerin, belirli şartları yerine getirdikten sonra bu hakları mahkeme kararıyla yeniden kazanabilmesi işlemidir. Bu haklar genellikle seçme ve seçilme hakkı, kamu hizmetinde bulunma hakkı ve bazı meslekleri icra etme hakkı gibi önemli haklardır. Makalemizde, memnu hakların iadesi konusunu hukuki çerçevede ele alacak, süreçleri ve gerekli şartları ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz.
Memnu Hakların İadesi Şartları
Memnu hakların iadesi, ceza infazının tamamlanmasının ardından belirli şartların yerine getirilmesi durumunda mümkündür. Memnu hakların iadesi şartları şunlardır:
İnfazın Tamamlanması ve 3 Yıl Bekleme Süresi: Ceza infazının tamamlanması ve ardından en az 3 yıl geçmesi gereklidir. Örnek vermemiz gerekirse; bir kişi 6 yıl hapis cezasına mahkum edilmiş ve cezanın tamamını çektikten sonra infaz 01/01/2025’de tamamlanmışsa, memnu hakların iadesi için en erken başvuru tarihi 01/01/2028 olacaktır.
Yeni Suç İşlenmemesi: İnfazın tamamlanmasını takiben 3 yıl içinde hükümlünün yeni bir suç işlememiş olması gerekir. Suçun türünün kasıtlı ya da taksirli olması bu süreçte hiç önemli değildir; herhangi bir suç işlenmesi memnu hakların iadesi için kişiye engel teşkil edecektir. Örneğin, infazın tamamlanmasından sonraki ilk yıl içinde işlenen bir suç, memnu hakların iadesi için bir engel oluşturur.
Mahkeme Tarafından İyi Hal Gözlemlenmesi: İnfazın tamamlanmasını takip eden 3 yıllık süre boyunca hükümlünün davranışlarının mahkemece iyi halli olarak değerlendirilmesi gerekir. İyi hal kavramı net olarak tanımlanmamıştır ancak genellikle yasalara saygılı bir şekilde yaşam sürdürdüğünün kabul edilmesi beklenir. Bu konudaki takdir hakkı tamamen mahkemededir. Ancak; sıra dışı bir durum olmadığı sürece mahkeme memnun hakların iadesi için başvuruda bulunan kişiyi iyi halli olarak değerlendirmektedir.
Kesinleşmiş Memnu Hakların İadesi Kararı: İlgili kişi, memnu hakların iadesi talebiyle yetkili mahkemeye başvuru yapmalı ve memnu hakların iadesi için mahkemece verilen kesinleşmiş bir memnu hakların iadesi kararı gereklidir. Bu karar, kişinin mahkumiyetine konu hapis cezasını veren mahkemece veya hükümlünün ikamet ettiği yerdeki mahkeme tarafından verilebilir. Örnek vermek gerekirse; Ankara 85.Asliye Ceza Mahkemesi’nden alınan bir mahkumiyet ilişkin memnu hakların iadesi kararını Ankara 85. Asliye Ceza Mahkemesi’ne başvurarak ya da farklı bir yerde ikamet ediyorsa ikamet ettiği yerdeki asliye ceza mahkemelerine başvurarak alabilir. Ancak bu aşamada hükmü veren mahkemeye başvuru yapılması sürecin daha hızlı yürütülmesi adına önem arz etmektedir. Memnu hakların iadesi şartları için hukuki danışmanlık alınmalıdır.
Memnu hakların iadesi süreci, hükümlüye yeniden topluma entegrasyon ve hukuki haklarını yeniden kazanma imkanı tanır. Bu süreçte, hukuki destek almak ve gerekli prosedürleri doğru şekilde takip etmek önemlidir. Memnu hakların iadesi, özellikle Adli Sicil Kanunu’nun 13/A hükmü çerçevesinde düzenlenmiştir. Bu süreç, kişinin ceza infazını tamamladıktan sonra belirli şartları yerine getirerek mahkemeden haklarının geri verilmesini talep etmesine olanak tanır. Adli sicil kaydı veya sabıka kaydı, mahkumiyet kararlarının kaydedildiği bir sistemdir ve belirli koşullar sağlandığında silinebilir.
Memnu hakların iadesi, ceza hukukunun önemli bir bileşenidir ve kişilerin topluma yeniden kazandırılmasında kritik bir rol oynar. Bu süreç, hukuki olarak belirli şartlara ve adımlara dayalıdır. Memnu hakların iadesi ile ilgili daha fazla bilgi almak ve süreci doğru bir şekilde yönetmek için bir avukata danışmak faydalı olacaktır.
Memnu Hakların İadesi Dilekçesi
Memnu hakların iadesi dilekçe örneği örnek mahiyetinde olup, somut olaya uygun şekilde durum ve koşullar ifade edilmelidir. Memnu hakların iadesi sürecinin hızlı ve etkin bir şekilde yürütülmesi için hukuki destek alınması tavsiye edilir.
ANKARA….. ASLİYE CEZA MAHKEMESİNE
MEMNU HAKLARINI
TALEP EDEN : Ad Soyad (T.C.: )
Adres
VEKİLİ : Av.
KONU : Müvekkilin memnu haklarının iadesi talebidir.
AÇIKLAMALAR :
- Müvekkil, Ankara … Ceza Mahkemesi’nin 01/01/2020 Tarih, …/… Esas ve …/… Karar Sayılı hükmü ile cezalandırılmış ve bu hüküm infaz edilmiştir. İnfazın tamamlanmasıyla birlikte, müvekkil yasalar önünde cezasını tamamlamıştır. Yasaların öngördüğü diğer şartların sağlandığı kanaatindeyiz. Bu sebeple, müvekkilin evvelce verilen kamu haklarından mahrum bırakılmasının kaldırılması ve memnu haklarının iadesi talep edilmektedir.
- Müvekkil cezasını yasalar çerçevesinde infaz etmiştir. Müvekkil cezasını infaz ettiği tarihten itibaren yasada belirtilen 3 yıllık süreç içerisinde de herhangi bir suça karışmamış ve bu dönemi iyi halli olarak geçirmiştir. Adli sicil ve arşiv kayıtlarının silinebilmesi için yasaklı hakların iadesi kurumuna başvurulması gerekmektedir. Bu husus, 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 13/A maddesinde detaylandırılmıştır. Söz konusu madde, “5237 sayılı Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunların belirli suçlar ve cezaları nedeniyle getirdiği hak yoksunluklarının ortadan kaldırılabilmesi için, yasaklanmış hakların iadesi yolunun açık olduğunu” vurgulamaktadır. Yasaklanmış hakların iadesinin ilk şartı ise “mahkûmiyet cezasının tamamen infaz edilmiş olması”dır. Diğer şartların da sağlandığı kanaatindeyiz. Bu sebeple, mahkemenizden memnu haklarının iadesine karar verilmesini talep etmekteyiz.
HUKUKİ SEBEPLER: TCK, CMK, Adli Sicil Kanunu Madde 13/A ve ilgili tüm yasal mevzuat.
HUKUKİ DELİLLER: Adli Sicil ve Sabıka Kaydı, Ankara … Asliye Ceza Mahkemesi’nin …/… Esas,
…/… Karar Sayılı Hükmü vs. tüm yasal deliller.
NETİCE VE TALEP : Yukarıda arz ve izah edilen ve sayın mahkemeniz tarafından resen tespit edilecek sair hususlar neticesinde; müvekkilin kamu haklarından yasaklılığının kaldırılması için memnu hakların iadesini talep ediyoruz. 20.06.2024
TALEP EDEN VEKİLİ
İmza