Türkiye’de yaz aylarında artan orman yangınları, hem doğal hayatı yok etmekte hem de toplumda büyük üzüntü ve tepkiye yol açmaktadır. İstatistikler, çıkan orman yangınlarının yaklaşık %90’ının insan kaynaklı olduğunu göstermektedir. Yani orman yangınlarının önemli bir kısmı ihmalkâr insan davranışlarından veya kasten çıkarılan yangınlardan kaynaklanmaktadır. Bu nedenle Türk hukuku, orman yakma fiillerine karşı son derece ağır cezalar öngörerek caydırıcılık yaratmayı amaçlamıştır. Ankara başta olmak üzere ülke genelinde orman yangınına sebep olan kişiler hakkında hızlı şekilde adli işlemler başlatılmakta ve sorumlular kanun önünde hesap vermektedir.
Orman Yakma Suçu Hangi Kanunlarda Düzenlenmiştir?
Orman yakma fiilleri, Türk Ceza Kanunu (TCK) ve özellikle 6831 sayılı Orman Kanunu kapsamında suç olarak tanımlanmıştır. Orman yangını çıkarma suçları esas olarak Orman Kanunu’nun 110. maddesinde düzenlenmiştir. TCK’da da yangın çıkarma eylemini “genel güvenliğin tehlikeye sokulması” gibi başlıklar altında cezalandıran hükümler bulunsa da, orman yangınları konusunda Orman Kanunu’nun özel ve daha ağır hükümleri öncelikle uygulanır. Yani bir orman yakma olayı meydana geldiğinde, öncelikle Orman Kanunu’ndaki ilgili madde uyarınca işlem yapılır. Bunun yanı sıra, orman yakma sonucunda insan ölümleri veya yaralanmaları varsa fail, Orman Kanunu’ndaki cezalara ek olarak TCK’da düzenlenen kasten öldürme veya taksirle öldürme suçlarından da ayrıca yargılanır.
Orman Yakmanın Cezası Kaç Yıl?
Orman yakma suçu, son derece ağır hapis cezalarıyla karşı karşıya kalınan bir suçtur. Cezanın miktarı, fiilin kasten mi yoksa taksirle (ihmal sonucu) mi işlendiğine ve oluşan zararın boyutlarına göre değişir. 2025 yılı itibarıyla güncel yasal düzenlemelere göre orman yakma suçunun cezaları genel hatlarıyla şöyledir:
- Kasten Orman Yakma:Bir ormanı bilerek ve isteyerek (kasten) yakan kişi en az 10 yıl hapis cezası ile cezalandırılır. Ayrıca 10 bin güne kadar adli para cezası da verilir. Hakim, yangının boyutlarına ve sonuçlarına göre daha yüksek bir hapis cezası takdir edebilir. Suçun, yangına müdahalenin geciktirilmesi veya yangının söndürülmesinin zorlaştırılması amacıyla ve bu amacı gerçekleştirmeye elverişli olacak yer, zaman veya şartlarda işlenmesi halinde faile verilecek ceza yarı oranında artırılır. Yangının zarar verdiği alan 4 hektardan fazlaysa veya yangın yerleşim yerlerini, insanların can-mal güvenliğini tehlikeye soktuysa ceza yasa gereği artırılmaktadır. Bu gibi ağırlaştırıcı hallerde hakim, temel cezayı bir kat artırarak daha uzun hapis cezası verebilir.
- Terör Amacıyla Orman Yakma:Orman yakma fiili, terör saikiyle (örneğin bir terör örgütünün talimatıyla veya amacına hizmet etmek için) gerçekleştirilmişse ceza çok daha ağırdır. Bu durumda fail hakkında müebbet hapis cezası ve en az 20 bin gün adli para cezası uygulanır. Terör amacıyla orman yakanlar ülkenin milli güvenliğini tehdit eden bir suç işlemiş sayıldığından en üst seviyede cezai yaptırımla karşılaşır. Nitekim Yargıtay da, örgüt talimatıyla orman yakan bir sanık hakkında Orman Kanunu m.110/B uyarınca müebbet hapis cezası verilmesi gerektiğini vurgulamıştır.
- Taksirle (İhmalle) Orman Yakma:Dikkatsizlik veya ihmal sonucu (yani kasten yakma kastı olmaksızın) orman yangınına sebebiyet veren kişi de ağır ceza alır. Taksirle orman yakma suçunun cezası 3 yıldan 10 yıla kadar hapis olarak belirlenmiştir. Ancak failin yangının söndürülmesine ve etkilerinin azaltılmasına yönelik çabaları veya meydana gelen zararın azlığı göz önünde bulundurularak, verilecek ceza yarısına kadar indirilir.
- İhmalî Tehlike Yaratma Fiilleri:6831 sayılı Orman Kanunun 76. Maddesine göre orman yangınına doğrudan sebep olmamakla birlikte, ormanda yangın tehlikesi doğurabilecek bazı ihmalkâr davranışlar da ayrıca suç olarak tanımlanmıştır. Ormanda izinsiz ateş yakmak veya yakılan ateşi söndürmeden bölgeden ayrılmak, ormanlık alana sönmemiş sigara izmariti atmak ya da orman kenarında anız yakmak gibi eylemler sonucunda yangın çıkmasa bile fail hakkında 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve adli para cezası Bu davranışlar yasa tarafından yasaklanmıştır çünkü büyük yangınların çoğu bu tür küçük ihmallerden kaynaklanmaktadır. Eğer bu ihmalî fiiller sonucunda orman yanması halinde orman yangınına sebebiyet verme suçundan (kasten veya taksir durumuna göre) ayrıyeten cezalandırılır.
Görüldüğü üzere, orman yakma suçunun cezası duruma göre birkaç aydan müebbete kadar geniş bir yelpazede olabilmektedir. Ancak kasten orman yakmak en az 10 yıl ile başlayıp müebbete kadar gidebilen, yani her durumda uzun hapis cezasını gerektiren çok ciddi bir suçtur. Mahkemeler, yangının büyüklüğü ve etkilerini de dikkate alarak ceza tayin ederler. Örneğin yanıp yok olan orman alanının genişliği, yangının yol açtığı ekolojik ve ekonomik zarar, can kaybı olup olmadığı gibi unsurlar hakimin takdirinde önemli rol oynar. Sonuç olarak orman yakmak “kaç yıl” ceza gerektirir? Sorusunun yanıtı, en hafif ihtimalle birkaç yıl hapis, en ağır durumda ise ömür boyu hapistir diyebiliriz. Ankara avukatlık için iletişime geç.
Taksirle Orman Yakmak Suç Mu?
Evet, taksirle (ihmalle) orman yakmak da suçtur. Bir kişinin kasıt olmaksızın, ihmal, tedbirsizlik veya dikkatsizlik sonucu orman yangınına yol açması, hukuk karşısında sorumluluktan kurtarmaz. Yukarıda belirtildiği gibi taksirle orman yangınına sebebiyet verenler 3 ila 10 yıl arası hapis cezasıyla yargılanırlar. Halk arasında “istemeden oldu” şeklinde düşünülse bile, orman yangınlarında meydana gelen büyük zararlar nedeniyle kanun koyucu bu durumu da cezasız bırakmamıştır. Özellikle yaz aylarında basit bir ihmal (örneğin söndürülmeden atılan bir sigara izmariti) bile binlerce hektar ormanı yok edebileceğinden, bu tür davranışlar suç kapsamında değerlendirilir.
Burada kasten yakma ile taksirle yakma arasındaki fark, failin motivasyonu yani suçun manevi unsurudur. Kasten orman yakan, bilerek ve isteyerek yangın çıkarır; taksirle sebebiyet veren ise öngörülebilir bir sonucu istemeden meydana getirir. Ancak sonuç değişmez: Her iki durumda da ormanlar zarar görmüştür ve hukuk düzeni her iki durumda da failleri cezalandırır (sadece cezanın miktarı farklılık gösterir). Nitekim Yargıtay, ormanlık alana attığı sigara izmariti ile yangına yol açan bir sanığın taksirle orman yakma suçundan mahkum edilmesi gerektiğini salık vermiştir. Bu karar, en küçük bir ihmalin dahi ne denli ciddi sonuçlar doğurabileceğini göstermektedir. Sonuç olarak, taksirle orman yakmak da Türk Ceza Kanunu ve Orman Kanunu bakımından açıkça suçtur ve hapis cezası öngörülmüştür.
Orman Yangını İhbar Etme Yükümlülüğü ve Mekanizmaları
Her vatandaşın, ormanda veya kırsal alanlarda bir duman veya alev gördüğünde bunu yetkililere bildirme yükümlülüğü vardır. Orman yangınlarıyla mücadelede erken ihbar hayati önem taşır. Türkiye genelinde orman yangınları için özel ihbar hattı ALO 177’dir. Ücretsiz ALO 177 Orman Yangın İhbar Hattı’nı arayarak en küçük bir yangın belirtisini dahi yetkililere derhal iletmeliyiz. Bunun yanı sıra tüm acil durumlar için geçerli olan 112 Acil Çağrı Hattı da yangın ihbarlarını almaktadır; 112’yi arayarak bulunduğunuz yeri ve durumu bildirirseniz, ilgili ekipler hızlıca yönlendirilecektir.
Eğer bir kişinin kasten orman yaktığından şüpheleniyorsanız veya böyle bir suç fiiline dair bilgiye sahipseniz, bunu da yetkililere iletmelisiniz. Bu durumda doğrudan polis veya jandarmaya haber verebilir, en yakın karakola bilgi sağlayabilirsiniz. Ayrıca suç duyurusunda bulunmak için bulunduğunuz yerin Cumhuriyet Savcılığı’na başvurarak resmi ihbarda bulunma hakkınız vardır. Dilerseniz CİMER (Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi) üzerinden de şikâyet veya ihbarınızı iletebilirsiniz. Unutmayın ki hızlı ve doğru ihbar, yangınların büyümeden söndürülmesini sağlar ve faillerin yakalanmasına yardımcı olur. Her vatandaşın ormanları koruma konusunda hem vicdani hem de yasal sorumluluğu bulunmaktadır.
Sonuç
Orman yakma suçu, Türk hukukunda en ağır şekilde cezalandırılan fiillerden biridir. 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 110. maddesi, ormana zarar veren eylemlere karşı caydırıcı hapis ve para cezaları öngörmektedir. Kasten orman yakan biri 10 yıldan başlayan uzun hapis cezalarına çarptırılırken, ihmal sonucu yangına yol açanlar da yıllarca özgürlüklerinden mahrum kalabilmektedir. Terör veya sabotaj amacıyla orman yakmak ise müebbet hapisle cezalandırılmaktadır. Bu ağır yaptırımlar, ormanların ülkemiz için taşıdığı hayati önemin bir yansımasıdır.
Halkımızın bilinçli ve duyarlı olması, orman yangınlarının önlenmesinde en büyük etkendir. Türkiye’nin her köşesinde vatandaşlar piknik yaparken veya tarla temizlerken azami dikkat göstermeli; ormanda asla ateş yakmamalı, yakmak zorunda kalıyorsa da tamamen söndüğünden emin olmadan bölgeden ayrılmamalıdır. En ufak bir kıvılcımın bile felakete dönüşebileceğini akıldan çıkarmamalıyız. Ormanlar hepimizin ortak değeri ve mirasıdır; onları korumak hem yasal bir görev hem de gelecek nesillere karşı borcumuzdur. Orman yangınına sebep olanlar eninde sonunda adalet önünde hesap verirken, yangınların hiç yaşanmaması için önceden tedbir almak ve şüpheli durumları derhal bildirmek hepimizin sorumluluğudur.
Orman yakma suçu ve cezaları konusunda daha fazla bilgiye ihtiyacınız olursa veya bir hukuki desteğe gereksinim duyarsanız, bir uzmandan danışmanlık almanız faydalı olacaktır. Unutmayalım ki, hukukun bu ağır cezaları uygulamasına gerek kalmadan, bilinçli davranarak ormanlarımızı yangından korumak en ideal olandır.